BAYANLARDA PERFORMANSI ETKİLEYEN FAKTÖRLER -2

Cahit YÜKSEL

Kadınların sporda başarısız olması bir çok araştırmacı tarafından östrojen hormonuna bağlanmıştır. Aşırı yağ oluşumu hareketsiz bir kitle oluşturur ve kaslarda oluşacak hipertirofiyi engeller. Kuvvet gelişimi erkekle oranla daha çabuk olmasına rağmen androjen in de etkisiyle erkeklerde daha fazla olmaktadır. Genellikle bayanlardaki vücut yağ oranı %2 erkeklerde ise %15 civarındadır. Ama istisnai olarak bazı uzun mesafe bayan koşucularda bu oranın %10 civarına indiği görülmüştür. (5)

Performansı etkileyen diğer bir neden de vücudun anatomik özelliğidir.kadınlar erkeklere oranla daha kısadırlar, kısa bacak boylarına, daha zayıf kemik yapısına, dar omuzlara, kısa kollara sahiptirler.(6) Bütün bu özellikler hareket analizi açısından incelendiği zaman bütün bu anatomik özellikler bayanların dez avantajıdır. Örnek olarak bir yüksek atlamacının ağırlık merkezinin aşağıda olması daha az atlamasına neden olacak kolların kısa ve omuzun dar olması bir atıcının ideal acıyı oluşturmaması nedeni ile daha kısa olacaktır. (7)

Diğer bir dez avantaj ise toplumsal yönden kadının hep ikinci planda kalması yatmaktadır. Bu nedenle kadınlar, uzun yıllar sonrasında spor yapmaya başlamışlardır. Teknolojik gelişimle birlikte toplumların değer yargıları değişim göstererek kadınların spor yapmasına olanak tanımıştır. Kadınlar tamamı ile erkeklerden hiçbir farklılıkları olmadığını ispat etmeye çalışmaktadırlar. Günümüzde erkek sporcuları olarak nitelendiren bir çok branş da kadınlarında başarılı olabileceği ispatlanmaya çalışılmakta, futbol, atletizm , üç adım atlama., sırıkla yüksek atlama, çekiç atma branşlarında, güreş gibi branşlarda da faaliyet göstermeye başlamışlardır.

Kadın sporcuların performansı üzerine etkisi hala araştırılan bir menstüriasyon dönemi vardır. Genel olarak 28 günde bir tekrarlanan bu olay performansı etkiler ve sporcularda halsizlik. Kansızlık, demir eksikliğine yol açar yüklenmelerin yoğun olduğu dönemlerde düzensizlikler meydana gelir bu da sporcularda kasılmalara neden olur. Yapılan araştırmalar yüzücüler hariç sporda yapılanlarda menarjin geciktiğini göstermiştir bu durum yağ dokusunun miktarı ile izah edilmektedir. Koşucu ve jimnastikçilerde yağ miktarı azdır. Menars gecikmektedir. Yüzücülerde ise yağ azdır. En yüksek performansa mesturasyon sonrası devrede ulaşılmaktadır. Bununla birlikte tam fikir birliği sağlanamamıştır. Bazı aletler, menstüriasyon sırasında ara vermedikleri görülmüştür. (1)

Konuyu fizyolojik yönden ele alırsak erkek ve kadınlarda çeşitli yaş gruplarında aerobik kapasitelerin bir çok araştırmaya konu olduğunu görürüz maksimum oksijen alımı hesap edilerek yapılan ölçümler, kadınların aerobik kapasitelerinin erkeklerden daha az olduğunu göstermiştir vücudun yağsız kısımlarına göre hesap edildiğinde kadın erkek arasındaki fark azalmaktadır. Başka bir araştırmada da spor yapmayan erkekler ile spor yapan bayanlar karşılaştırılmıştır ve kadınların max ve V02 daha iyi çıkmıştır. Max V02,kalp atım hızı ile doğru orantılıdır.kadınlar masimum oksijen kullanımı sırasında daha yüksek kalp atım hızına sahiptirler.submasimal yüklenmelerde maksimum aerobik kapasitelerine daha yakında oranda çalışırlar.kadınlarda,kan volümü ve hemoglobin eksiklikleri kalp atım hızının arttırılması ile tedavi edilmektedir.(1)

Bütün bu araştırmalar,kadınların dezavantajlarının çok olduğunu göstermektedir.bunlara rağmen tüm şartları zorlayarak erkeklere eşit olduklarını ispat etmeye çalışmaktadırlar.erkeklerin yaptığı derecelere yakın sayılabilecek derecelere ulaşan bir çok bayan sporcu vardır. Bunlara çeşitli örnekler verebiliriz.Amerikalı sprinter Flörence Grifhit Joyner,eski doğu Alman Maritha Koch,Çek Yarmirali Kraticvilova gibi.

Kadınların spora estetik kattıklarında bir çok araştırmacı tarafından söylenmekte özellikle ritmik jimnastikte,buz dansında bunu ispat etmişlerdir.

Sonuç olarak bir çok araştırmacının doğru olarak kabul ettiği birçok konu yeni boyutları ile yeniden gözden geçirilecek ve yeni teoriler ortaya atılacaktır.bu gelişmelerden bayan sporcuları da nasibi alacak ve mutlaka değişimler oluşacak beklide bayan sporcular çok büyük gelişmeler kaydederek şu anda yapılamaz denilen dereceler yapılacak ve kadınların idealleri gerçekleşebilecektir.

,

7- Açıkada C. (1993),Ders notları, Ankara

8- Becthold I. Women”s Athetcis and the workf the IAAF women”s commitee

Yayına Hazırlayan : Neşet ERGEN